Patelnia wok – co to jest? Do czego służy?

Wok to głęboka patelnia, która pochodzi z kuchni chińskiej. Jest to zdecydowanie najpopularniejsze naczynie w kuchni azjatyckiej, ale cieszy się też dużą popularnością na całym świecie. Patelnia wok pozwala na przygotowywanie potraw techniką stir-fry, która polega na podrzucaniu składników w powietrzu. Mając ją w wyposażeniu kuchni, przygotujemy kolorowe dania, kuszące pięknym aromatem i niezwykłym smakiem. Jakie są rodzaje woków? Jaka patelnia wok jest najlepsza?

Co to jest patelnia wok?

Wok to chińska patelnia o specyficznym kształcie – z wyglądu przypomina nieco miskę. To głęboka patelnia o dużej średnicy, zwykle od 28 cm wzwyż. Dostępne są woki z jednym lub z dwoma uchwytami. Patelnia wok służy do smażenia w ruchu i pozwala na szybkie przygotowywanie potraw. Półkolisty kształt patelni wziął się stąd, że dawniej chińskie kuchenki węglowe miały szerokie otwory, do których wkładało się woki. Obecnie w sklepach można dostać woki, które mają spłaszczone dno, dzięki czemu można z nich korzystać na płytach indukcyjnych i ceramicznych.

Co to znaczy wok? Nazwa pochodzi z języka kantońskiego i nie jest zrozumiała w innych rejonach Chin. W języku mandaryńskim taka patelnia nazywa się huò, co oznacza po prostu „kocioł” lub „gar”.

Rodzaje woków

Dostępne w sprzedaży woki różnią się od siebie typem, kształtem, materiałem wykonania i rozmiarem.

Ze względu na typ wyróżnia się:

• Wok klasyczny (hei) – ma owalny, półkolisty kształt. Jest w stanie nagrzać się nawet do kilkuset stopni, dzięki odpowiedniej cyrkulacji ciepła. Patelnia wok hei może mieć nieco inny wygląd w zależności od regionu, w którym jest produkowana i używana.
• Wok kantoński – jest dość charakterystyczny, ponieważ ma dwa uchwyty. Taki wok jest jednak bardzo ciężki, dlatego podczas gotowania kucharz stoi nieruchomo przy naczyniu. Wok kantoński najczęściej wykorzystywany jest w restauracjach, ponieważ pozwala na przygotowanie bardzo dobrej jakości potraw.
• Wok mandaryński – wykonuje się go ze stali węglowej. Jest stosunkowo lekki, dzięki czemu również bardziej poręczny. Jest mniejszy, ale głębszy niż wok kantoński. Pozwala na szybkie przygotowywanie potraw. Do woka przymocowany jest drewniany uchwyt, co jest jego znakiem rozpoznawczym.
• Wok pekiński – z wyglądu bardzo przypomina wok mandaryński, ale jest o wiele głębszy i wykonany z lepszej jakości stali węglowej. Ma też uchwyt, który pozwala na wygodną obsługę i podrzucanie składników.

Patelnia Wok Tescoma i-Premium 28 cm

269.00 zł

Zobacz szczegóły

Patelnia Wok Berghoff Gem 28 cm

199.00 zł

Zobacz szczegóły

Patelnia wok może być też wykonana z różnych materiałów. Dlatego można wyróżnić:

• Wok stalowy – wykonany jest ze stali węglowej. Ma cienkie ścianki, dzięki czemu nagrzewa się szybko i równomiernie. Poza tym jest lekki, więc zapewnia wygodną obsługę. Patelnia wok ze stali węglowej jest najpopularniejszym rodzajem woka.
• Wok żeliwny – taki wok jest ciężki, ale też trwalszy i bardziej odporny na uszkodzenia mechaniczne. Poza tym żeliwo dłużej utrzymuje ciepło i rozprowadza je równomiernie. Wok żeliwny świetnie nadaje się do smażenia potraw na dużym ogniu. Taka patelnia wok jest niemal niezniszczalna.
• Wok aluminiowy – to najtańszy, a zarazem najlżejszy wok. Pokryty jest warstwą teflonu, dzięki czemu jedzenie nie przywiera do jego dna ani ścianek. Poza tym warstwa teflonowa chroni przed przedostawaniem się szkodliwych substancji do pożywienia. O wok aluminiowy trzeba jednak bardzo dbać, gdyż łatwo można porysować jego powierzchnię lub uszkodzić teflon, który odsłoni aluminium.
• Wok ceramiczno-granitowy – taki wok świetnie utrzymuje i rozprowadza ciepło. Ma też właściwości, które zapobiegają przywieraniu jedzenia do dna. Tego typu woki przeznaczone są do użytku na płytach indukcyjnych.

Oprócz tego woki można podzielić ze względu na zastosowanie:

• Wok na gaz – osłona palnika gazowego stanowi przeszkodę dla tradycyjnego woka. Dostępne są jednak specjalne pierścienie do woka, którymi wystarczy zastąpić osłonę palnika. Taki pierścień zapewni patelni wok stabilność, więc poziom zaokrąglenia dna nie będzie miał znaczenia. W takim przypadku można na kuchence lub płycie gazowej wykorzystać każdy rodzaj woka, np. kantoński, pekiński czy mandaryński.
• Wok na indukcję – jest to odmiana woka zaprojektowana specjalnie na płytę lub kuchenkę indukcyjną, ponieważ klasyczny wok na indukcji nie może być stosowany, ze względu na specyfikację i działanie urządzenia. Taka patelnia wok ma płaskie dno, dostosowane do szerokości pola grzejnego. Dzięki temu wok ma stały kontakt z indukcją. Tego typu woki nie są przystosowane do podrzucania składników w powietrzu, a do tradycyjnego mieszania, np. drewnianą łyżką.
• Wok na grilla – wykonany jest z żeliwa, dzięki czemu nadaje się zarówno do grilla gazowego, jak i węglowego. Taki wok często sprzedawany jest w zestawie z pokrywką i koszykiem, który umożliwia gotowania na parze.
• Wok na ognisko – podobnie jak wok na grilla, wykonany jest z żeliwa. Ma specjalne otwory, które umożliwiają zawieszenie na trójnogu nad ogniskiem. Tego typu woki są większe niż te, których używa się w kuchni.
• Wok elektryczny – jest to nowoczesna odmiana tradycyjnego woka, ponieważ działa na prąd. Dzięki temu nie wymaga użycia płyt kub kuchenek. Taki wok elektryczny jest bardzo łatwy i wygodny w obsłudze. Co więcej, można z niego korzystać wszędzie, gdzie jest dostęp do źródła zasilania.

Płyta gazowa Samsung NA64H3030BK

999.00 zł

Zobacz szczegóły

Płyta indukcyjna Bosch Seria 8 PXX675DC1E

3749.00 zł

Zobacz szczegóły

Patelnia wok – do czego służy?

Dzięki pochyłym brzegom patelnia wok równomiernie rozprowadza ciepło. Pozwala to na kontrolowanie procesu smażenia poprzez odsuwanie składników od dna patelni w kierunku jej brzegów. Poza tym taka budowa pozwala na smażenie potraw na minimalnej ilości tłuszczu. Największą zaletą woka jest uniwersalność, ponieważ na patelni można przygotować wiele różnych potraw. Do czego jest patelnia wok? Między innymi do smażenia, duszenia, gotowania na parze, mieszania oraz odgrzewania potraw.

Wok do smażenia

Smażenie w woku, czyli technika stir-fry nie jest trudna. Polega na podgrzaniu składników na mocnym ogniu oraz intensywnym, ciągłym mieszaniu i podrzucaniu. Warzywa muszą być pokrojone w cienkie słupki lub kostkę, natomiast mięso w cienkie plasterki lub niewielkie kawałki.

Jak smażyć w woku? Przedstawiamy kilka najważniejszych zasad.

• Zanim wrzucimy na patelnię wok składniki, najpierw musimy ją bardzo mocno nagrzać.
• Następnym krokiem jest wlanie niewielkiej ilość oleju (ok. 4-5 łyżek).
• W przypadku patelni wok bardzo ważna jest kolejność dodawania składników – zawsze zaczynamy od tych najtwardszych. Oznacza to, że na początku na patelnię wrzucamy mięso, następnie stopniowo dodajemy pokrojone warzywa, a na końcu świeże zioła.
• Mięso smażymy w woku przez ok. 90 sekund, aż nabierze złotego koloru. Następnie całą zawartość woka przekładamy do sita umieszczonego w misie. Na patelni pozostawiamy jedynie niewielką ilość tłuszczu – resztę odlewamy do szklanki.
• Na pozostałym oleju smażymy warzywa. Najpierw wrzucamy te najtwardsze, których obróbka termiczna zajmuje najwięcej czasu. Stopniowo dorzucamy też miękkie warzywa.
• Na samym końcu do warzyw dodajemy podsmażone wcześniej mięso lub tofu i całą potrawę smażymy przez ok. 5 minut.
• Przyprawy dosypuje się do potrawy na samym końcu, ok. 20 sekund przed zakończeniem smażenia, ponieważ ich aromat uwalnia się bardzo szybko dzięki wysokiej temperaturze panującej w woku.

Patelnia wok do duszenia

W woku można też dusić potrawy, szczególnie te z mięsem drobiowym, wieprzowym czy wołowym. Duszenie w woku nie jest skomplikowane – w niektórych krokach pokrywa się ze smażeniem.

• Jeśli przygotowujemy potrawę z mięsem, najpierw kawałki należy podsmażyć na odrobinie tłuszczu, a następnie wyjąć na sito.
• W woku należy pozostawić tylko odrobinę tłuszczu, a następnie przez 30 sekund podsmażyć warzywa.
• W następnej kolejności dodaje się do warzyw mięso, zmniejsza ogień i nakrywa pokrywką. Powinna ona szczególnie przylegać do brzegów patelni.
• W zależności od rodzaju mięsa, potrawę dusi się od 10 do 30 minut.
• Chińczycy po ok. 1 minucie duszenia na pokrywkę woka kładą mokrą chusteczkę, co powoduje skraplanie się pary. Chusteczkę wymieniają kilka razy.

Patelnia wok do gotowania

Dzięki temu, że wok to głęboka patelnia, może też posłużyć nam do tradycyjnego gotowania w wodzie. Z powodzeniem można w ten sposób ugotować ryż, kaszę lub makaron. Wystarczy wlać wodę do woka, wrzucić wybrane składniki i całość przykryć pokrywką.

Wok do gotowania na parze

Patelnię wok można również wykorzystać do gotowania na parze. Chińczycy w ten sposób przygotowują zarówno mięso, jak i ryby, owoce morza czy warzywa.

• Gotowanie na parze w woku rozpoczynamy od wlania na patelnię szklanki wody.
• Następnie nad wokiem umieszcza się specjalny koszyk do gotowania na parze – zwykle jest on wykonany z drewna i trawy albo ma metalową wkładkę.
• Na dno koszyka wykłada się gałązki rozmarynu, pokrojoną cebulę, zieloną sałatę lub kapustę – w zależności od tego, jaki rodzaj mięsa przygotowujemy.
• Dopiero do tak przygotowanego woka wrzuca się wybrane produkty i przykrywa patelnię.
• Gotowanie na parze zwykle trwa od 10 do 20 minut.

Mieszanie i odgrzewanie potraw w woku

Patelnia wok może nam również posłużyć do szybkiego odgrzewania potraw. Wystarczy ją mocno nagrzać, a następnie dodać do niej gotową potrawę i intensywnie mieszać. Dzięki temu zastąpi mikrofalówkę.

Patelnia wok do pieczenia

Woki wykonane z żeliwa albo te ze stali nierdzewnej, nadają się do użytku w piekarniku. Dzięki temu można je wykorzystać do pieczenia zamiast naczyń żaroodpornych. W ten sposób szybko zapieczemy podsmażone wcześniej w woku warzywa lub mięso – bez konieczności przekładania do kolejnego naczynia.

Co można przyrządzić w woku?

Patelnia wok nadaje się do przyrządzenia niemal każdej potrawy. Bez problemu przygotujemy w niej ryż lub makaron z warzywami, a także dowolny rodzaj mięsa, ryby czy owoców morza. Dania z woka są kruche i soczyste w środku, a także pełne smaku i aromatu.

Oto popularne dania z woka:

• Kung Pao Chicken – to chińskie danie z kawałkami kurczaka, orzeszkami ziemnymi, cebulą, papryką i sosem kung pao.
• Pad Thai – to tajskie smażony makaron ryżowy z dodatkiem krewetek, kurczaka lub tofu oraz z jajkiem, orzeszkami ziemnymi i sosami.
• Stir-fry Beef – jest to potrawa z woka z kawałkami wołowiny, warzywami i sosem.
• Fried Rice – to po prostu smażony ryż z woka. Dodaje się do niego również jajka, kiełki fasoli, cebulę, marchewkę i inne warzywa.
• Shrimp and Vegetable Tempura – to danie kuchni japońskiej. W jego skład wchodzą krewetki, warzywa i ciasto tempura.
• Tofu and Vegetable Stir-fry – to potrawa wegetariańska, składająca się z podsmażanych warzyw z tofu i sosem.
• Mongolian Beef – to danie z kawałkami wołowiny, cebulą, papryką i sosem mongolskim.
• Chicken and Broccoli Stir-fry – to potrawa z kawałkami kurczaka, brokułami i sosem.
• Garlic Shrimp Stir-fry – to krewetki z czosnkiem, papryką, marchewką i sosem.
• Teriyaki Chicken Stir-fry – jest to potrawa japońska, składająca się z kawałków kurczaka, warzyw i sosu teriyaki.

Czym się różni wok od zwykłej patelni?

Wok różni się od zwykłej patelni pod kilkoma względami, dzięki czemu można w nim nie tylko smażyć, lecz także przygotowywać potrawy w inny sposób. Między wokami a zwykłymi patelniami występują podobieństwa i różnice, które opiszemy poniżej.

Kształt

Woka już na pierwszy rzut oka można łatwo odróżnić od zwykłej patelni. Ma on bowiem charakterystyczny kształt – jest bardzo głęboki, a jego dno ma małą średnicę. Natomiast patelnia ma znacznie cieńsze dno i niewysokie ranty.

Materiał wykonania

Patelnia wok przeważnie wykonana jest z żeliwa, stali nierdzewnej lub ewentualnie z aluminium. Sprawia to, że jest bardziej odporna na działanie wysokich temperatur niż tradycyjna patelnia. Z kolei zwykłe patelnie wykonywane są z różnych materiałów, np. ze stali nierdzewnej, żeliwa, ceramiki, miedzi czy szkła. Poza tym często pokryte są dodatkową powłoką, która zapobiega przywieraniu żywności do dna.

Metoda przygotowywania żywności

Zwykłe patelnie wykorzystywane są przede wszystkim do smażenia i duszenia potraw. Natomiast woki oferują znacznie więcej możliwości – nie tylko smażenie i duszenie, lecz także tradycyjne gotowanie w wodzie, gotowanie na parze, mieszanie i podgrzewanie potraw.

Czy dania z woka są zdrowe?

Korzystając z woka, można przygotować potrawy smaczne i niskokaloryczne. Jednak to, czy potrawa będzie zdrowa, będzie zależeć w dużym stopniu od użytych składników i sposobu ich przygotowania. Smażenie w woku trwa zaledwie kilka minut, co pozwala na zachowanie większej ilości składników odżywczych, niż podczas tradycyjnego smażenia na patelni.

Potrawy made in wok będą zdrowe pod warunkiem, że będą przygotowywane bez tłuszczu, z dużą ilością warzyw i ewentualnie chudego mięsa, a także z ograniczeniem soli. Wszystko zależy zatem od tego, z jakich produktów przygotowujemy potrawę.

Jaki wok kupić?

Wybierając wok, przede wszystkim powinniśmy zwrócić uwagę na materiał, z którego został wykonany. Jeżeli chcemy kupić wysokiej jakości patelnię, to dobrym wyborem będzie wok żeliwny. Jest on nie tylko niezwykle wytrzymały, lecz także szybko się nagrzewa i utrzymuje wysoką temperaturę. Dla wielu osób taki wok będzie jednak zbyt ciężki, dlatego warto również postawić na wok wykonany ze stali węglowej. Taki wok równie dobrze przewodzi ciepło, a do tego jest wytrzymały i stosunkowo lekki.

Jeśli zdecydujemy się na zakup woka, pamiętajmy, aby dostosować go do rodzaju posiadanej przez nas płyty grzewczej lub kuchenki wolnostojącej. Tradycyjne woki sprawdzą się na płytach gazowych, natomiast indukcja ma już nieco większe wymagania. Dlatego patelnia wok na indukcję musi mieć spłaszczone dno ferromagnetyczne, inaczej nie zadziała.

Zwróćmy również uwagę na średnicę woka. Tradycyjne mają średnicę ok. 30-40 cm. W sklepach jednak bez problemu znajdziemy mniejsze patelnie o średnicy 28 cm lub nawet 24 cm. To, czy wybierzemy woka z jednym, czy z dwoma uchwytami, będzie zależało wyłącznie od naszych indywidualnych preferencji.

Aby patelnia wok dobrze nam służyła przez długi czas, warto wybrać model pochodzący od renomowanego producenta, np. Tefal, Gerlach, Zwieger, Berghoff, Tescoma, Florina czy Ambition.