Historia odkurzacza pionowego

Odkurzacze pionowe są dziś nieodłącznym elementem naszych domów i biur. Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, jak doszło do ich wynalezienia i jak ewoluowały przez lata? Historia odkurzacza pionowego sięga daleko wstecz i tak naprawdę zaczyna się od momentu wynalezienia pierwszego na świecie odkurzacza. 

Historia odkurzacza – od czego się zaczęło?

Aby poznać historię odkurzacza pionowego, musimy dowiedzieć się, w jaki sposób został wynaleziony pierwszy na świecie odkurzacz.

Pierwsze próby stworzenia urządzenia do odkurzania sięgają końca XVIII wieku. W 1799 roku Amerykanin Daniel Hess zbudował pierwszy prototyp odkurzacza Carpet Sweeper, który działał na zasadzie manualnego pompowania powietrza. Był to jednak bardziej eksperymentalny projekt niż praktyczne urządzenie do sprzątania.

Trochę później, bo w 1869 roku w Chicago opracowano kolejne urządzenie do usuwania kurzu "Whirlwind". Urządzenie miało napęd ręczny, nakręcany podczas pracy. Maszynę opracował i opatentował Ives McGaffey.

Pierwszy odkurzacz obwoźny

Pierwszy odkurzacz został wynaleziony przez Brytyjczyka Huberta Bootha w 1901 roku. Zainspirowany urządzeniami zdmuchującymi kurzu strumieniem powietrza, stwierdził, że o wiele skuteczniejsze byłoby zasysanie kurzu, gdyż w ten sposób nie osiadałby ponownie na powierzchni. Testując swój pomysł, Booth przyłożył usta do fotela i wykonał wdech – ta próba o mało nie doprowadziła do jego uduszenia, ale potwierdziła słuszność jego teorii.

Pierwsze odkurzacze wciągały kurz przez ogromne węże do zbiorników ciągniętych przez konie. Były to urządzenia przewoźne, napędzane przez silniki spalinowe lub energię elektryczną. Urządzenie zyskało przydomek „Puffing Billy”, czyli „Sapiący Billy”, ale ze względu na generowany ogromny hałas nie cieszyło się dużą popularnością.

Pierwszy w historii odkurzacz przenośny

Za twórcę pierwszego odkurzacza elektrycznego uznaje się Amerykanina Jamesa Murray’a Spanglera. Pracował on jako dozorca w domu towarowym, ale cierpiał na astmę. Właśnie dlatego postanowił zrealizować swój pomysł, tworząc przenośny elektryczny odkurzacz z wentylatora elektrycznego, pudełka i poszewki na poduszkę. Opatentował swoje urządzenie w 1908 roku. Następnie jego patent i firmę wykupił William Hoover, który wprowadził odkurzacze do sprzedaży komiwojażerskiej połączonej z prezentacją produktu w domach. Dzięki temu rozpowszechnił wynalazek na terenie całych Stanów Zjednoczonych. Pierwsze odkurzacze firmy Hoover miały pionową konstrukcją – tak więc zaczęła się historia odkurzacza pionowego.

Jeśli chodzi o Europę, to pierwszy odkurzacz przenośny został wprowadzony na rynek około 1910 roku. Duńska firma Fisker and Nielsen Company stworzyła niespotykany na tamte czasy odkurzacz, który ważył zaledwie 17,5 kg i mogła go obsługiwać tylko jedna osoba. Odkurzacz o nazwie Nilfisk C1 stał się prawdziwą rewolucją.

Natomiast w 1912 roku powstał odkurzacz Lux1. Zaprojektował go sprzedawca Axel Wenner-Gren, który później założył firmę Electrolux. Ten odkurzacz nie był tak nieporęczny, jak inne modele dostępne wtedy na rynku, przez co szybko stał się ogromnym sukcesem. Dziewięć lat później firma stworzyła kolejny odkurzacz – model V, który miał zamontowany płozy jak w sankach. Dzięki temu był bardziej mobilny. Kolejnym ważnym momentem był rok 1938, kiedy to w sprzedaży pojawił się odkurzacz Z30, którego nazywano „bochenek” ze względu na charakterystyczny kształt. Dopiero w latach 60. płozy zastąpiły kółka – pojawił się odkurzacz Luxomatic, który miał automatycznie zwijany kabel.

Alf – pierwszy odkurzacz w Polsce

Po II wojnie światowej w Polsce na odkurzacz mówiono „Elektroluks”. Wszystko dlatego, że odkurzacze produkowane przez szwedzkiego Electroluxa stały się prawdziwym hitem w kraju. Podobnie było w Wielkiej Brytanii, gdzie popularnością cieszył się odkurzacz Hoover – wówczas na odkurzacze mówiono „Hoovery”.

W Polsce pierwszy odkurzacz wyprodukowano w 1952 roku. Był to model Alf firmy Zelmer i miał, która miała swój zakład w Rzeszowie.

Pierwszy odkurzacz bezworkowy

Rozwój technologiczny sprawił, że odkurzacze bardzo ewoluowały. Dziś oprócz tradycyjnych modeli workowych na rynku znajdziemy również odkurzacze cyklonowe, które zostały zaprojektowane przez Jamesa Dysona w 1978 roku. Najpierw, na użytek fabryki, w której pracował, Dyson skonstruował przemysłową wieżę cyklonów, która za pomocą siły odśrodkowej odseparowywała cząsteczki farby od powietrza. Następnie wpadł na pomysł, aby wykorzystać metodę cyklonową w odkurzaczu. I tak po 5 latach i 5127 prototypach udało mu się zaprojektować pierwszy na świecie odkurzacz bezworkowy, który miał konstrukcję pionową.

Pierwszy odkurzacz Dysona – model G-Force został sprzedany w Japonii. Natomiast w 1993 roku James Dyson założył własną firmę, otworzył centrum badawcze oraz fabrykę i rozpoczął prace nad kolejnym odkurzaczem, który miał wciągać nawet najmniejszy kurz. Odkurzacz DC01 („Dual Cyclone”) jako pierwszy w historii zachowywał 100% siły ssania przez 100% czasu odkurzania.

Pierwszy odkurzacz bezprzewodowy

Historia odkurzacza pionowego jest też związana z powstaniem odkurzaczy bezprzewodowych, ponieważ większość dostępnych na rynku modeli pionowych ma wbudowane pojemne akumulatory. Pierwszy bezprzewodowy odkurzacz został sprzedany w 1979 roku. Został nazwany „Dust Buster” i skonstruowany przez firmę Black & Decker. Był to model ręczny, który działał na baterie.

W 1997 roku firma Electrolux zaprojektowała prototyp pierwszego robota sprzątającego „Trilobite”. Było to urządzenie bezprzewodowe, które samodzielnie poruszało się po domu, a do omijania przeszkód wykorzystywało ultradźwięki. Po zakończeniu sprzątania robot samodzielnie wracał do bazy i podłączał się do ładowania. Ten robot pojawił się na rynku dopiero w 2001 roku. Natomiast w 2002 roku zadebiutowała Roomba firmy iRobot, która wprowadziła odkurzanie w erę robotyki.

Współczesne odkurzacze

Początkowo odkurzacz był luksusowym sprzętem AGD. Dziś jednak nie wyobrażamy sobie bez niego żadnego mieszkania. Odkurzacze są powszechnie dostępne, oferują dużą moc ssania, wiele dodatkowych funkcji oraz atrakcyjny design. Na rynku można znaleźć wiele modeli odkurzaczy:

• Odkurzacze workowe – to klasyczne modele, które wykorzystują worki papierowe lub worki wielokrotnego użytku, wykonane z materiału. W środku każdego odkurzacza workowego znajduje się sprężarka odśrodkowa napędzana przez silnik elektryczny.
• Odkurzacz bezworkowe – inaczej odkurzacze cyklonowe. Nie mają worka, tylko specjalny pojemnik, do którego trafiają zabrudzenia. Takie odkurzacze wykorzystują tzw. proces separacji cyklonowej – dzięki sile odśrodkowej oddzielają zabrudzenia od powietrza i kierują je do pojemnika.
• Odkurzacze pionowe – mają pionową konstrukcję. Składają się z silnika, pojemnika na zabrudzenia i długiej rury zakończonej szczotką. Występują w dwóch wersjach – mogą mieć silnik tuż przy rączce lub umieszczony nisko nad szczotką. Kiedyś występowały w wersji przewodowej, jednak teraz są dostępne jedynie odkurzacze bezprzewodowe.
• Odkurzacze piorące – służą do prania powierzchni tekstylnych, za pomocą tzw. ekstrakcji. Mają dwa zbiorniki – jeden na czystą wodę z preparatem, a drugi na brudną wodę odessana z powierzchni.
• Odkurzacze wodne – z wyglądu przypominają odkurzacze workowe. Są jednak wyposażone w specjalne filtry wodne, które zatrzymują zabrudzenia w zbiorniku z wodą. Sprawia to, że na zewnątrz wydmuchiwane jest czyste powietrze. Oferują nie tylko odkurzanie na sucho, ale również na mokro.
• Odkurzacze ręczne – to niewielkie, przenośne urządzenia, które przeznaczone są do usuwania kurzu i zbierania zanieczyszczeń z niewielkich powierzchni.
• Odkurzacze przemysłowe – to zaawansowane odkurzacze o dużej mocy ssania, które sprawdzą się do usuwania trudnych zabrudzeń podczas prac remontowych i budowlanych.
• Roboty sprzątające – to odkurzacze automatyczne, które samodzielnie poruszają się po całym mieszkaniu, usuwając napotkane po drodze zanieczyszczenia. Niektóre modele umożliwiają też mycie podłóg.

Wybór odkurzaczy jest bardzo duży, przez co nie łatwo jest zdecydować, który najlepiej sprawdzi się w naszym domu.

Jakie zalety i wady mają odkurzacze pionowe?

W ostatnim czasie bardzo dużą popularnością cieszy się odkurzacz pionowy bezprzewodowy. Historia odkurzacza pionowego pokazuje, jaką przeszedł on drogę doskonalenia, by z powodzeniem zastąpić odkurzacz tradycyjny. Taki model cechuje się eleganckim designem, więc nie ma konieczności chowania go do szafy. Świetnie sprawdzi się zarówno na małych, jak i dużych powierzchniach. Sprawdzamy, jakie są jego największe wady i zalety.

Odkurzacze pionowe – zalety

• Brak kabla – dzięki temu, że odkurzacze pionowe działają bez kabla zasilającego, nie ma konieczności przepinania wtyczki do innych gniazdek. Poza tym przewód nie plącze się pod nogami w czasie pracy.
• Duża moc odkurzacza – wśród takich urządzeń z pewnością znajdziemy odkurzacz o dużej mocy ssania.
• Wielofunkcyjność – wśród odkurzaczy pionowych znajdziemy wiele modeli typu 2 w 1, które mogą służyć również jako odkurzacze ręczne. Poza tym w zestawie znajduje się szeroka gama końcówek, która sprawia, że odkurzacz staje się bardziej uniwersalny.
• Gotowość do pracy – odkurzacz pionowy bezprzewodowy jest od razu gotowy do pracy – nie trzeba rozwijać kabla czy rozplątywać węża.
• Komfort użytkowania – wydłużona rękojeść pozwala na zachowanie wyprostowanej pozycji podczas odkurzania, natomiast smukła konstrukcja i niewielka waga umożliwiają wygodne przenoszenie odkurzacza.
• Elegancki design – smukła konstrukcja, ciekawy design i kolorystyka sprawiają, że odkurzacze pionowe ładnie prezentują się „na widoku”.

Odkurzacze pionowe – wady

• Ograniczony czas pracy – w przypadku odkurzaczy bezprzewodowych to, co jest ich zaletą, jest też uznawane za ich wadę. Chodzi oczywiście o czas pracy akumulatora, który w niektórych przypadkach może okazać się niewystarczający, by efektywnie odkurzyć całe mieszkanie.
• Mały pojemnik na zabrudzenia – odkurzacze pionowe mają zwykle niewielkie zbiorniki, co oznacza, że trzeba je częściej opróżniać, niż worki w modelach tradycyjnych.
• Ograniczona żywotność akumulatora – niestety po pewnym czasie użytkowania akumulator straci swoją moc i trzeba będzie wymienić go na nowy. Niektóre modele mają akumulatory wbudowane na stałe – w takim przypadku konieczny będzie zakup nowego odkurzacza.
• Duży poziom hałasu – odkurzacze pionowe generują większy hałas niż standardowe modele workowe, co może być uciążliwe podczas sprzątania.
• Utrudnione sprzątanie pod meblami – odkurzacze o szerokich rękojeściach nie mieszczą się pod niskimi meblami. Poza tym wyposażone są w twarde rury, a nie elastyczne węże, co znacznie utrudnia dostęp do zakamarków i ciasnych przestrzeni.
• Cena – odkurzacze pionowe, szczególnie te o większej mocy, są dość drogie w porównaniu z modelami workowymi.

Podsumowanie

Historia odkurzacza pionowego to historia nieustannych prób i innowacji, które doprowadziły do powstania skutecznego i wydajnego urządzenia do sprzątania. Dzięki wytrwałości i pomysłowości wielu wynalazców odkurzacze pionowe stały się niezastąpionym narzędziem w naszych codziennych obowiązkach domowych.

Od prostych konstrukcji z wirującymi szczotkami do zaawansowanych odkurzaczy z technologią Wi-Fi, odkurzacze pionowe ewoluowały, aby sprostać naszym wymaganiom i ułatwić nam życie. Dzisiejsze modele oferują nie tylko doskonałą wydajność odkurzania, ale także wiele dodatkowych funkcji, które sprawiają, że sprzątanie staje się łatwiejsze i bardziej komfortowe.

Nie ma wątpliwości, że odkurzacze pionowe nadal będą rozwijać się i dostarczać nam nowych funkcji, aby jeszcze bardziej ułatwić nam utrzymanie naszych domów w czystości.

Bibliografia:

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Odkurzacz, dostęp 05.07.2023,
• https://www.vacuumtester.com/pl/historia-odkurzacza/, dostęp 05.07.2023,
• https://support.dyson.pl/spolecznosc/historia-firmy-dyson.aspx, dostęp 05.07.2023,
• https://www.vacuumtester.com/pl/historia-odkurzacza/, dostęp 05.07.2023,
• https://sztuka-wnetrza.pl/4347/artykul/historia-odkurzania, dostęp 05.07.2023,
• https://www.bestcordlessvacuumguide.com/vacuum-cleaner-history-infographic/, dostęp 05.07.2023